GÖZLEM YOLUYLA
(MODEL ALARAK) ÖĞRENME:
Bandura’ya göre gözleyerek öğrenme;
sadece bir kişinin diğer kişilerin etkinliklerini basit olarak taklit etmesi
değil, çevredeki olayları bilişsel olarak işlemesiyle kazanılan bilgidir.
Gözlem yoluyla öğrenme, taklidi içerebilirde, içermeyebilirde.
Ör: Sınavda yanındaki arkadaşının
kopya çekerken yakalandığını ve cezalandırıldığını gören bir öğrenci, böyle bir
duruma düşmemek için soruları kendisi cevaplamaya çalışır. Bu durumda öğrenci
gözlemleri yolu ile öğrenmiş ancak taklit etmemiştir.
Bandura ve Tolman’ın kuramları birer
pekiştirme kuramları değil, bilişsel eğilimli kuramlardır.
Bandura da Tolman gibi öğrenmeyle
performansı birbirinden ayırmıştır.
Bandura’ya göre davranışların çok
büyük bir kısmı, diğer insanların gözlenmesi, yani davranışı gösteren bireylerin
model alınması sonucu öğrenilir.
Öğrenmenin etkili olmasında,
gözlenen davranışların taklit edilmesi ve bunun sonucunda alınan ödül veya ceza
etkilidir.
SOSYAL
ÖĞRENME KURAMININ EĞİTİM AÇISINDAN KULLANILMASI ve DEĞERLENDİRİLMESİ:
Özellikle okul öncesi ve ilköğretim
çağındaki çocukların gözünde saygın bir yere sahip olan anne-baba ve
öğretmenler, kendileri iyi birer model olarak, çocuklara pek çok istendik
davranışları kazandırabilirler (rol model olma).
Ör: Çocukların başkalarına saygılı
ve nazik/kibar olması isteniyorsa ebeveynlerin de onların yanında birbirlerine
ve diğer insanlara karşı saygılı ve nazik olması gerekir.
Öğrencilerin sigara içmeleri
istenmiyorsa öğretmenlerini okul önlerinde sigara içerken görmemeleri gerekir
vb.
Öğretmenler çocuğa “yaratıcılığı”, etkili
öğrenme ya da çalışma stratejilerini, problem çözme becerilerini öğretmede,
kendileri model olmalıdırlar.
Gözlem yoluyla öğrenmenin temel
süreçlerinden biri dikkat etmedir. Bu nedenle anne-baba ya da öğretmenler,
çocukların model almalarını istediği davranışları dikkat çekici hale
getirmelidirler.
Öğretmenler model alınacak
etkinlikleri düzenlerken öğrencilerin sözel yeteneklerini, dili anlama ve
kullanma becerilerini dikkate almak durumundadırlar. Ayrıca öğretmenler,
öğrencilere bellek desteleme ve kodlama yollarını öğreterek, onların, modelin
davranışlarını hatırda tutmalarını kolaylaştırmalıdırlar.
Öğretmenin dikkat etmesi gereken bir
diğer husus da öğrencinin bilişsel olduğu kadar fiziksel özelliklerinin de
model alınan davranışı yapmaya uygun olmasıdır.